MardutaTop

Arshil Gorki…Diye bil giba d’teevel mari gyura shema aremnaye

Arshil Gorki…

Nasha, mani kat muyile gyurta myakruta ka Armenia bi umanutu

Berya bi shita d’1904 al ukhdana d’Van, mata d’ Khorgom-Vostanik Adoyan, mani kat go America peshle dushna dakhi Arshil Gorki, kut kha dakika d’khayu khiyele ka atra d’ava-atu.

Hav la tamuma 15 shennu, e dana kat turqianaya askyar vere l’ Khorgom . “1 bi yarkha d’chiri kharaya bi shita d’1914 turqianaye shkilalun Van u mutalun khut nesharta. Har bi kamaye yumane d’aha nesharta peshlun shmita darta d’bet d’diyan. U har bi de dana hada takhmanta iva bitaya, yan akhchi mota ile nepila bar d’iyan. Kule jvanke iva plasha, iman Gorki ka d’ani iva yava lvashta, julla u makhalta.

“15 bi yarkha d’ khziran bi shita d’1915 akhnan aman shkelan makhalta ka kha kma yumane, davultan tumralan go upra bar beta d’diyan, takhmunekhva , yan bi jalduyta bet derakhva l’bara u zelan l’kama… E dana kat yemi iva machukha kha sura mendi ka khala, yavuva ka Rostanik, mani kat roba bagira iva. Men bar kha kma yumane akhnan metilan Yerevan. Yemi iva pelkhana go bet yalsure, Gorki dukyata d’pelkhanu muchekhle go bet tneta . Sart avala al dukta d’plkhana d’yemi lubela kato l’ bet korovate, mani kat munyekhla har al idate d’Gorki…”,-betkharela Vardush Adoyan, mani kat ila khata u men kule kurba khaverta

d’Gorki. Shita d’1920 Rostanik sughberel l’America. Hav iva gyarshana, u hav go Nyu York purkale bet sovba d’umanuta, u hala bi shita d’1926 hav pisheva diya dakhi gyarshana. U har men kameta svuta d’grishe shekel d’dav viyeva grashta but adate d’aremnaye, but kyana d’atru, emne kat pisheva dushne go tkhurta d’dav. Go shekel dukya muchekhla haratkhaze mata d’Khorgom, bi kha sharqe prishe shgekle, emne kat go prishe duknane peshlun kbile dakhi kamaye grishe shekle . Mari gyura shema gyarshana grisheva haratkaze ka yemu-Shushan.

Bi shkalta d’al bala marduta d’aremnaye u marduta d’tevelaya, bil giba d’dav peshle shutesa kha umanuta, emne kat iva kha et dav. Aha parsupa kharaya motile shutasa d’khata urkha d’umanuta. Shekle d’dav peshlun shkile u mut’te go gyure betvat arke, peshlun mikhziye go kha sharqe mendiyate, haratkhaze go Yerevan hamen, bi shita d’1963.

Medabrane d’kha sharqe ananpure d’umanuta, umana-dayana-Richard Lakayo but Arshil Gorki ktivel,-“ Go shvila d’umanuta d’americaye iten preshta khita tashita d’khaye, dakhi ila et Arshil Gorki. Khaye dav pishena vira bil gyura gyunkha. Shuritela nikha, al hada khulentela , iman ka dvarta d’khayu roba sart. Bi shita d’1948, 7 shenne men kam dvarta d’khaye d’Gorki, hav tumemle men kule gyure pelkhenane d’dora d’20, emne kat khata napas u urkha ptekhlun ka d’aha shvila. Ay yarekhta khaye leva, iman roba melye iva bi nuyra”.

Hav mari gyura yulpana iva, gyura umana d’tashita d’americaye. Roba gyahe sita d’galyanuta d’ktivena, yan bi ida d’Arshil Gorki, Polloki u Matti ila, yan udyu umanita etla atkha pesla gyarvasta, u yan har Gorki ile

shutasa d’ umanuta d’dora d’udyu, haratkhaze shutasa d’madrashta d’umanuta go Nyu York. Gorki gyura shopa ile shvika al kemate d’umanuta d’America, emne da khata urkha ptekhla ka kule gyarshane dakhi “Postgorkiuyta”.

Bi shita d’1967 ZLM d’francianaye ktevla, yan “Gorki go d’aha shvila ile kha gyana, mani kat mesile umanuta d’americaye mamtila al standart d’europnaye” .

Iman khaye d’Gorki raba mapshemane ina viya…Go America bi shita d’1946 ka Gorki ptekhlun go bet asyuta, al hada kha gyunkha khina tpekle bil dav, peshla mukedta dukta d’pelkhanane d’dav u 36 grishe shekel. Bi shita d’1948 hav nepele khum avto, ikya kat peshla mugdelta chaplet idu. Bi de dana, takhmuneva, yan iten hivi, yan av bet karemle maru bil giba d’kelpate d’gyanu, iman…Gorki peshle gi noshu. Kelpate d’Gorki-Agnes Makgroder shkela ka yasuru u kheshla. U bi Gorki, bi gyashaktu al d’aha mendi, la mesila, u ka gyanu ktele.

Gorki munyela takhmanta d’khle bush jalde, kmat mesile tamemvala takhmanta d’gyanu, akhchi darva l’Armenia. ..

Gorki gyura aremnaya iva, av byayuva lishana d’yemaya u gyanu yuvova ka pelkhana d’gyanu. Hav kulukh vadva ka Armenia u kule dana mareva,-“Bet atya dana, yan ana bet deren l’atri, e dana , yan bet aven kelya kuya al akli, yan mayen myakruta ka atra d’di”. La mumtile , iman bil giba d’aha mendi, muyile myakruta bil umanutu….

Gashakta bush zoda
Back to top button